Avrupa Birliği
Bölüm 1
Ø Birleşmiş Avrupa düşüncesini ilk dile getiren, birleşik Avrupa için kurulan ilk hareket olan Pan-Avrupa Birliği’ni kuran kişi Kalergi’dir.
Ø İkinci Dünya Savaşı sonrası Avrupa’nın
bütünleşmesinin iki sebebi vardır:
·
Ülkelerin savaş
sonrası kayıplarını telafi etme çabası ve Almanya sorunu
·
ABD’nin
çıkarları
Ø Dunkirk Antlaşması İngiltere ve Fransa arasında
Almanlara karşı imzalanmıştır.
Ø Marshall Planı ekonomik amaçlı, Truman Doktrini
askeri amaçlıdır.
Ø Marshall Planı 1953’te resmen sona ermiştir.
Ø AKÇT 23 Temmuz 1952 Paris Antlaşması ile kurulmuştur.
Ø AKÇT, AET ve AAET Füzyon Antlaşması ile
birleştirilmiştir.
Ø Yeni işlevselcilik (Neofonksiyonalizm) teorisinin
sahibi Ernst Haas ‘ e göre bir
politika alanında başlayan işbirliği ve bütünleşme tüm politika alanlarına yayılacaktır.
Bölüm 2
Ø Egemenlik; uluslararası hukukta devletlerarası
eşitlik, iç hukukta en yüksek otorite ve AB’de üye devletlere üstün hukuk
yaratabilme gücü anlamına gelir.
Ø Anlaşma veya anlaşmaların başında maddelerden önce
yapılan metinlere Peambul denir ve
maddelerle hukuksal olarak eşdeğere sahiptir.
Ø Uluslararası hukuk ile AB hukuku arasın da kaynaklar, kaynakların yürürlüğe girmesi ve bağlayıcılığı açısından fark vardır.
Ø Bir AB normunun üye devlet iç hukukuna dâhil olması doğrudan uygulanma, ulusal hukuka dahil
olan AB hukukunun özel ve tüzel kişiler lehine haklar doğurması doğrudan etki doğurma kavramlarıyla
açıklanır.
Ø AB hukukunun önceliği sorununun beş önemli hukuksal
sonucu vardır:
1.
AB hukukunun varlık nedenidir.
2.
AB hukuk
sisteminin üstünlüğü simgesidir.
3.
AB hukuk
normlarının kendisine ters düşen ulusal norm yerine uygulanmasıdır.
4.
Üye devletler iç hukukunda da hukuksal
sonuçlar doğurur.
5.
Öncelikte yararı
bulunan özel ve tüzel kişiler tarafından görülen davalarda defi olarak ileri
sürülebilir.
Ø Birliğin amaçlarına ulaşması için alınacak
önlemlerin birlik düzeyinde daha etkin uygulanabilecek ya da alınacak önlemler
bir üye devletin sınırlı hareket alanını aşacak boyutta olması halinde birlik ikincil yetki kullanır.
Ø AB karar organlarının, birlik antlaşmalarının
verdiği yetkiye dayanarak çıkardıkları hukuk belgelerinin uygulanmasında
kullanacakları yetki minimum düzeyi aşmamalı ve üye devletlerin ulusal yetki
alanlarına tecavüz etmemelidir. Buna oransallık
ilkesi denir.
Ø Antlaşmaların hukuksal değeri ve birlik hukukundaki
yeri statü niteliği taşımaktadır.
Ø AB hukukunun kaynakları:
·
Antlaşmalar
(birincil normlar)
o Birleştirme Antlaşmaları
o Tek Avrupa Senedi
o Katılma Antlaşmaları
o Maastrich Antlaşması
o Amsterdam Antlaşması
o Nice Antlaşması
o Lizbon Antlaşması
·
Türev hukuk
(ikincil normlar)
o Tüzük
o Yönerge
o Karar
o Öneriler ve görüşler
·
Diğer Kaynaklar
o Birliğin üçüncü ülkelerle yaptığı sözleşme ya da
antlaşmalar
o Sui generis kaynaklar
o Tamamlayıcı hukuk
o Temel hak ve özgürlükler
Ø Tüzükler genel ve soyut
kuralları kapsar, tüm yönleriyle bağlayıcıdır, üye devletlerde doğrudan uygulanır ve hukuk süjeleri bakımından hak ve
yükümlülükler doğurur.
Ø Yönergeler kapsamları sınırlıdır, belli bir amacı
gerçekleştirmeyi hedefler, bağlayıcıdır ve zorunlu biçimde uygulanır, hukuk
süjeleri bakımından hak ve yükümlülük doğurur.(Yalnızca varılacak sonuçlar
bakımından)
Ø Kararlar yöneldiği kişiler için tüm yönleriyle bağlayıcıdır
ve zorunlu biçimde uygulanır, hukuk süjeleri bakımından hak ve yükümlülük
doğurur.
Bölüm 3
Ø Ortak karar usulü AP ve Konseyin birlikte yasama
yapmasıdır.
Ø AP çatısı altında 7 siyasi grup ve 736 üye vardır.
Ø AP süreci danışma – ortak karar usulü (maastrich
ant.)– olağan yasama usulü (Lizbon ant.)şeklindedir.
Ø ABİDA’nın süreci AET kuran antlaşma (Roma Ant.) – AT
Antlaşması (Maastrict Ant.) – ABİDA
(Lizbon Ant.)
Ø AP ‘nin komisyon üzerinde denetim yetkisi vardır.
Ø Zirve üye devlet başkanlarından, bir başkandan ve
Avrupa Komisyonu başkanından oluşur.(Toplam 29 kişi)
Ø Birlik Dış İşleri ve Güvenlik Politikası Yüksek
Temsilciliği, Avrupa Komisyonu başkan yardımcılarından seçilen biridir.
Ø Zirve
·
Yasama
faaliyetine katılamaz
·
Üye olmak
isteyen ülkelere kriter getirir
·
Kurucu
antlaşmalarla ilgili reform süreci başlatabilir
·
Birlik
politikasının geleceğine dair detaylı planlamaya dahil olabilir
·
Bazı kurumların
nasıl oluşacağını belirler
·
AMB yönetim
kurulu üyelerini atar.
·
AB komisyon
başkanlığı için AP’ye aday gösterir.
Ø Konsey üye devletlerin bakan seviyesindeki
temsilcilerinden oluşur.
Ø Konseyin 10 değişik oluşumda toplanması
öngörülmüştür.
Ø Konseye görevlerinde yardımcı olması için Daimi
Temsilciler Komitesi oluşturulmuştur.
Ø Konsey yasaların kabulünde son söze sahiptir.
Ø Parlamento ile birlikte uzmanlık mahkemelerinin
kurulmasına karar verir.
Ø 27 olan komisyonun üye sayısı 2014 te üye devlet
sayısının üçte ikisine indirilecektir.
Ø Komisyon üyeleri zirve tarafında atanır ve görev
süreleri 5 yıldır.
Ø Komisyon çalışanlarının büyük bölümü komisyon içinde
Genel Müdürlük denilen 40 ayrı departmanda sürdürmektedir.(Günlük işler ve
resmi dokümanların tercümesinden Genel Müdürlük sorumludur.)
Ø Yasama sürecini başlatabilecek tek kurum olan
Komisyon yönerge ve tüzük çıkarabilir ve yürütme organı olarak hareket eder.
Ø Komisyon birliğin bekçisidir.
Ø ABAD Adalet
Divanı, Genel Mahkeme ve Uzmanlık Mahkemelerinden oluşmaktadır.
Ø Adalet Divanı ve Genel Mahkeme 27 yargıçtan,
Uzmanlık Mahkemesi 7 yargıçtan oluşur. Yargıçların görev süresi 6 yıldır.
Ø Adalet Divanı ve Genel Mahkemede hukuk sözcüleri
bulunurken Uzmanlık Mahkemesi’nde bulunmaz.
Ø Sadece bir tane olan Uzmanlık Mahkemesi (Kamu
Hizmetleri Uzm. Mah.) yalnızca AB ile çalışanları arasında çıkabilecek
sorunları karara bağlar.
Ø Genel Mahkemelerin yargı yetkisine giren davalar
·
Spesifik
alanlarda üye ülke mahkemeleri tarafından açılan ön karar davaları
·
İptal davaları
ile hareketsizlik davaları (Sadece
komisyon, AMB ve zirveye karşı açılan davalara bakar.)
·
Tahkim koşulu
gereği AB Adalet divanında açılan davalar
·
İç Pazar
Uyumlaştırma Ofisi tarafından açılan davalar.
Ø Adalet Divanının yargı yetkisine giren davalar:
·
İptal davaları
ile hareketsizlik davaları
(Parlamento ve Konsey)
·
Genel Mahkeme yetkisi dışında kalan ön karar
davaları
·
Genel Mahkeme
kararlarına itiraz davaları
·
Komisyon
tarafından birlik hukukunu ihlal davaları (para cezası verebilir)
Ø Sayıştay 1992 Maasrict Antlaşması ile birlik kurumu
sayılırken, AMB Lizbon Antlaşması ile kurum birliği sayılmıştır.
Ø Sayıştay üye devletlerin birer temsilcisinden
oluşur. Komisyon tarafından atanır ve görev süreleri 6 yıldır.
Ø AMB parasal birliğe dahil 11 üye devletin
hükümetleri tarafından 1998 yılında kurulmuştur.
Ø AMB’nın karar alma organları Yönetim Konseyi ve Yönetim Kuruludur.
Ø Yönetim Kurulu bir başkan bir başkan yardımcısı ve 4
üyeden oluşur. Görev süreleri 8 yıldır ve tekrar seçilemezler.
Ø Yönetim Kosseyi, Yönetim Kurulu üyelerinden ve üye
devletlerin merkez bankası yöneticilerinden oluşur.
Bölüm 4
Ø 1948’de kurulan Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü
Avrupa’nın kalkınma ayağını, 1949 da kurulan NATO Avrupa’nın güvenlik ayağını
ve 1949’da kurulan Avrupa Konseyi siyasi istikrar ve demokratikleşme ayağını
oluşturur.
Ø Platonun ortak
para fikri ile Roma İmparatorluğunun jus
gentium fikri AB’nin antik-çağ düşünsel arka planıdır.
Ø Orta Çağda Pierre
Dubois’in Kutsal Toprakların Geri
Alınması kitabındaki öneriler Avrupa bütünleşmesi düşüncesinin gelişmesinde
ilktir.
Ø Klasik Dönemin bütünleşmeye en büyük katkısı uluslararası hukuk ve liberalizmin yapı taşlarının
kurulmasıdır.
Ø Klasik İşlevselciliğin temsilcisi David Mitrany, Quincy Wright ve İnis
Cluade’dir.
Ø İşlevselcilik özellikle ekonomik sektörde
işbirliğine gidilmesini savunur.
Ø Yeni işlevselciliğin temsilcisi Ernest Haas’dır.
Ø Yeni işlevselcilik bir kez bir alanda bütünleşmeye
gidilirse bu zorunlu olarak yukarı taşınma (spill over) yaratacak ve başka
alanlarda da bütünleşme sağlanacaktır.Ayrıca uluslarüstü örgütlenme modelini
önermiştir.
Ø İletişim Yaklaşımı ve Haberleşme Kuramı Karl Deutsch’e aittir.
Ø Aşağıdan yukarı bir bütünleşme öneren Deutsch için
bütünleşme bir güvenlik topluluğu
oluşturmaktadır.
Ø Federalist Yaklaşım bütünleşmeyi siyasi boyutlarıyla
ele alır.
Ø Sosyal inşacılık kuramında devlet bütünsel bir yapı
olarak tanımlanmaktadır. Yaklaşıma göre bütünleşme patch work (kırk yama)
battaniye gibidir.
Ø Avrupa bütünleşmesi büyük ölçüde kurumsal federalist ve yeni işlevselci yaklaşımın öngördüğü
aşamaları benimsemiştir.
Ø Enerji, tarım ve ulaştırma alanında ortak pazar
girişimi başlatan altılar, uyumlaşma döneminde Avrupa Yatırım Bankası ve Avrupa
Sosyal Fonu kurmuşlardır.
Ø 1961-67 dönemi koordinasyon dönemidir ve bu dönemde Tarımsal
Yönlendirme ve Garanti Fonu kurulmuştur.
Ø 1969-92 arası topluluk olma dönemidir.!992 sonrası
birlik dönemidir.
Ø AB’nin 17 üyesi Euro bölgesinde 26 ülkesi schengen
bölgesindedir.
Ø AB devletler Avrupası denen konfederasyon modelinden
ileri, halklar Avrupası denen federasyondan gerisindedir. Bu haliyle
Yarı-federasyon modelidir.
Bölüm 5
Ø Bugünkü AB’nin temeli AKÇT, AET ve EURATOM’ dur.
Birlik;
·
1968 yılında
gümrük birliğini,
·
1993 yılında
Avrupa Tek Pazarını (ortak pazar),
·
2002 yılında
Euro Alanı’nı oluşturdu.
Ø 27 üyeden 17 tanesi Euro alanına dâhildir. Danimarka
ve Birleşik Krallık uygulama dışında kalma (opt-out) hakkını kullanmıştır. Çek
Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Bulgaristan, Romanya, Letonya ve İsveç ise
henüz yeterli seviyede değildir.
Ø Ekonomik entegrasyon 1950’lerde başlarken siyasi
entegrasyon 1992 maasricht antlaşması
ile yasal zemine oturtulmuştur. Bunu 1997 Amsterdam Antlaşması ve 2009 Lizbon
Antlaşması takip etmiştir.
Ø Lizbon antlaşması ile AB dışişleri ve güvenlik
politikasında sorumlu bir yüksek temsilci atanmış, AB’ye tüzel kişilik
verilmiştir.
Ø AB gelecek senaryoları:
·
A la carte Avrupa:
Üye ülkeler ve tam üye aday ülkeler AB politikalarından istediğini benimsemekte
serbest olacaktır.
·
Çok vitesli Avrupa: Üye ülkelere AB politikalarına farklı sürelerde
uyum sağlama olanağı tanıyan senaryodur.
·
İçiçe geçmiş halkalar Avrupası: AB bütünleşme sürecini içiçe geçmiş halkalar olarak
tanımlar. Merkez halka bütünleşme hedefine ulaşmış ülkeleri, ikinci halka
merkez haklaya ulaşmaya çalışan ülkeleri, üçüncü halka tam üye aday ülkeleri
gösterir. Dışarıda kalan halka ise AB ile ticari anlaşmaları olan ülkelerdir.
·
Esnek bütünleşme:
Ortak bir payda belirlenir ve bu payda dışındaki politikalarda üye ülkeler
serbesttir.
Ø AET alternatif olarak kurulan EFTA ülkeleri
İngiltere, Danimarka, Norveç, İsveç, İsviçre, Avusturya, Portekiz’dir.
Ø AB’nin ilk
genişlemesi 1973’de İngiltere,
İrlanda ve Danimarka ile olmuştur. Norveç’in başvurusu kabul edilmiş olmasına
rağmen Norveç halkının referandumda hayır oyu verme nedeniyle üyelik
gerçekleşmemiştir.
Ø AB’nin ikinci genişlemesi 1981’de Yunanistan ile
olmuştur.
Ø AB’nin üçüncü genişlemesi 1986’da İspanya ve
Portekiz ile olmuştur. İkinci ve üçüncü genişlemeye Akdeniz genişlemesi de
denmiştir.
Ø AB’nin dördüncü genişlemesinde (EFTA genişlemesi)
Avusturya, İsveç, Finlandiya ve Norveç yer almıştır. Ancak Norveç halkı ikinci
kez reddetmiştir. En sorunsuz genişlemedir. Sebebi ise AB ile EFTA ülkeleri
arasında var olan Avrupa Ekonomik Alanı ile oluşmuş tek pazardır.
Ø Beşinci genişleme öncesinde AB ile Orta ve Doğu
Avrupa ülkeleri arasında Avrupa
anlaşmaları yapılmıştır. Bu genişlemede 2004 yılında Çek Cumhuriyeti,
Polonya, Macaristan, Slovakya, Slovenya, Estonya, Letonya, Güney Kıbrıs ve
Malta 2007 yılında Romanya ve Bulgaristan olmak üzere 10 ülke üye olmuştur.
Ø 2011 yılı itibariyle AB’ye tam üye adayı ülkeler
Türkiye, Hırvatistan, Makedonya ve Karadağ’dır.
Ø Beşinci genişleme öncesi 1993 yılında tam
üyelik-Kopenhang Kriterleri belirlenmiştir. Bu kriterler üç grupta toplanmıştır:
1)
Siyasi kriterler
2)
Ekonomik
kriterler
3)
Müktesebat uyumu
Ø AB’ye katılım süreci
·
AB’ye tam üyelik
başvurusu yapılır.
·
Avrupa Komisyonu
olumlu kararı (avis) bildirir.
·
Avis sonrası tam
üye aday statüsünün elde edilir.
·
Avrupa Komisyonu
Katılım-Öncesi Strateji geliştirir.
·
Avrupa Komisyonu
tarafından Katılım Ortaklığı Belgesi hazırlanır.(Yıllık ilerleme raporuna göre)
·
Aday ülke
tarafından Ulusal Program hazırlanır.(Katılım Ortaklığı Belgesinde belirtilen
konulara göre)
·
Tam üyelik
müzakerelerinin başlatılması (tarama) ve sona erdirilmesi
·
Tam üyelik
antlaşması taslağının hazırlanması ve AB Konseyi ve AB parlamentosunca
onaylanması
·
Antlaşmanın aday
ülke ve üye ülkelerce onaylanması
·
Antlaşmanın
yürürlüğe girmesi ve tam üyelik
Ø Türkiye’nin AB ilişkileri 1959 yılında ortak üyelik
başvurusu ile başlamış ve 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması ile
ortak üyelik statüsü kazanmıştır. Bu anlaşmada temel amaç gümrük birliği
oluşturulmasıdır. Bu anlaşmanın diğer bir önemi 28. Maddesinde Türkiye için tam
üyelik taahhüttü verilmesidir.
Ø Gümrük birliği için üç dönem öngörülmüştür. Birinci
dönem 1964-1973 yılları arasını (hazırlık dönemi) ikinci dönem 1973-1995
yılları arasını (geçiş dönemi), üçüncü dönem 1995-1999 yılları arası (tam üye
adaylık dönemi)’dır.
Ø Türkiye 1987’deki tam üyelik başvurusunu Ankara
Anlaşmasının yükümlülüklerini tam yerine getirmemiş olduğundan Roma
Antlaşmasının 237. Maddesine dayanarak yapmıştır.
Ø 3 Ekim 2005 tarihinde başlayan müzakerelerde 35
müktesebattan sadece biri (Bilim ve Araştırma) tamamlanmış ve geçici olarak
kapatılmıştır.
Ø 13 başlıkta müzakereler başlamış fakat geçici olarak
kapatılması için kapanış kriteri getirilmiştir.
Ø 8 başlıkta müzakerelerin başlatılması için açılış
kriteri getirilmiştir.
Ø AB 2004 yılına yeni komşularına yönelik Avrupa
Komşuluk Politikasını (ENP) hayata geçirmiştir. AB’nin ENP ile üç temel hedefe
ulaşmaya çalışmaktadır.
1.
AB’yi Rusya’dan
Karadeniz’e ve Akdeniz’in güneyine kadar bir dostlar halkası ile çevreleyerek
değerlerini komşu ülkelerle paylaşmak
2.
AB ile ENP
ülkeleri arasında ekonomik entegrasyon yaratmak(Bu amaca ulaşmak için ENP
ülkelerinin Avrupa Tek Pazarına katılmaları öngörülür)
3.
İlk ve ikinci
hedeflere komşu ülkelere tam üyelik taahhüt etmeden ulaşmaktır.
Ø AB ENP için a la carte yöntemini
belirlemiştir.ENP’nin temel aracı Eylem
Planlarıdır.
Ø Eylem Planının önceliği demokrasi ve hukukun
üstünlüğünü garanti altına alacak kurumların istikrar ve güvenliğini sağlamaya
yöneliktir.
Ø Kopenhang siyasi kriterleri tam üyelik müzakereleri
için nasıl ön koşul ise eylem planındaki önceliğin sağlanması da Avrupa Tek
Pazarına katılım ve finansal desteğin ön koşuludur.
Bölüm 6
Ø Devletin yada kamu otoritesinin ekonomik ve sosyal
nitelikli politikalar üretmesi modern devlet anlayışının ortaya çıkması ile
başlar.
Ø Ekonomik ve sosyal politikalar ikiye ayrılır: Konjonktürel politikalar ve yapısal politikalar.
Ø Konjonktürel politika (kısa vadeli) ların uygulandığı
alanlar/değişkenler:
·
Bütçe politikası
·
İstihdam
politikası
·
Para politikası
·
Mali politika
·
Sağlık
politikası
Ø Yapısal politikalar (uzun vadeli) istihdam, sağlık,
maliye alanlarının yanı sıra
·
Sanayi
politikası
·
Tarım politikası
·
Taşımacılık
·
Çevre politikası
·
Dış ticaret
politikası sayılabilir.
Ø Ekonomik ve parasal birliğin öncüleri sayılan Barre
Planı ve Werner Raporuna ilaveten 1971 yılında ABD’nin Bretton Woods sitemine
son vermesiyle AT üyeleri önce para yılanı (dalgalanma marjının 2.25‘e
sabitlenmesi) sonra da tünelsiz para
yılanı tecrübeleri yaşayarak 1979’da Avrupa Para Sistemini
oluşturmuşlardır.
Ø Parasal birliğe geçiş 3 aşamada gerçekleşmiştir:
1.
1 Temmuz 1990
ile 31 Aralık 1992 arası
2.
1 Ocak 1993 ile
31 Aralık 1998 arası
3.
1 Ocak 1999 ile
1 Ocak 2002
Ø Parasal birliğe dâhil olabilme kriterleri:
·
Fiyat istikrarı
konusunda en iyi 3 ülkenin enflasyon oranlarının ortalamasını %1.5’ten daha
fazla aşmamak
·
Döviz kurlarının
normal dalgalanmasına riayet etmek ve 2 yıl devalüasyon yapmamak
·
Uzun vadeli faiz
oranları konusunda en iyi 3 ülkenin faiz oranlarını %2’den daha fazla aşmamak
·
Aşırı kamu
açıklarının olmaması
Ø Para politikasını temel hedefi fiyat istikrarı
dolayısıyla enflasyonun kontrol altına alınmasıdır.
Ø AB ekonomik politikaları aşağıdaki kategorilere
ayrılmıştır:
·
Ekonomik ve Parasal Birlik
ü Ekonomik birlik
ü Parasal Birlik
ü Mali Piyasaların koordinasyonu
·
Yatay politikalar
ü Rekabet politikası
ü Vergi politikası
ü Mevzuat uyumu
ü Ortak ticaret politikası
·
Sektörel politikalar
ü Ortak tarım politikası
ü Ortak taşımacılık politikası
ü Enerji politikası
·
AB’nin rekabet etme kapasitesini yükseltmeye yönelik
politikalar
ü Araştırma politikası
ü Sanayi politikası
·
Büyüme ve istihdamı arttırmaya yönelik stratejiler
ü 2010 Lizbon stratejisi
ü Avrupa 2020 stratejisi
Ø Mali piyasaların entegrasyonunda temel düzenlemeler
bankacılık ve sigorta sektöründe olmuştur.
Ø Rekabet politikası tarım politikasıyla birlikte
Avrupa bütünleşmesindeki en köklü politikadır. Ayrıca AB’nin münhasır yetkiye
sahip olduğu alanların başında gelir. Hem ekonomik hem de sosyal içeriklidir.
Komisyon yetkilidir ve denetleyicidir.
Ø Vergi politikası hassas bir konu olduğu için ABİDA
dışında kalmış ve üye devletlere bırakılmıştır. Ancak KDV konusunda bazı
düzenlemeler mevcuttur. Örneğin KDV oranı %5’den az olamaz. Normal KDV oranları
%15’den az olamaz. Vergi konusunda kararlar Konsey tarafından oybirliği ile
alınır.
Ø Vergilendirme, kişilerin serbest dolaşımı,
çalışanların hakları ve menfaatleri gibi alanlarda mevzuat uyumu yapılamaz.
Ø Ortak ticaret politikası AB’nin münhasır yetkiye
sahip olduğu alanlardan biridir. Komisyon merkezi bir öneme sahiptir ve
görüşmelerde tüm üye ülkeleri temsil eder. Bu politika kapsamında AB şu
enstrümanları kullanır:
·
Ortak gümrük
tarifesi
·
Ticari savunma
önlemleri
·
Tercihli
anlaşmalar
Ø Ortak ticaret politikası kapsamında 3. ülkelerle
yapılan anlaşmalar için genel olarak Konsey’in nitelikli çoğunlukla karar
vermesi yereli iken bazı konularda
·
Kültür ve
radyo-televizyon hizmetleri
·
Sosyal hizmetler
·
Eğitim
hizmetleri
·
Sağlık
hizmetleri
·
Fikri haklar
ticareti
·
Yabancı yatırımlarla
ilgili konularda oybirliği esastır.
Ø Ortak tarım politikası en eski politikadır. En
önemli enstrümanı Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu (FEOGA)’dur.Bu fon
yerine 2007 yılında şo iki fon ihdas edilmiştir: Avrupa Tarımsal Garanti Fonu
(FEAGA) ve Kırsal Kalkınma İçin vrupa Tarım Fonu (FEADER) 2010 yılı itibariyle
bu fonlar bütçeye %42 yük getirmektedir.
Ø Taşımacılık politikası kapsamındaki temel hedefler
AB Komisyonu’nun 2001 de yayımladığı Beyaz Kitap’ta yer almaktadır.
Ø Araştırma projelerinin finanse edilmesi için
2014-2020 arasını kapsayan Horizon 2020 adında bir program kabul edilmiştir.
Çerçeve-programlar, Ortak Araştırma Merkezi, Avrupa Araştırma Konseyi bu
politikanın kapsamındadır.
Ø Komisyon’un kilit konuma sahip olduğu sanayi
politikasında AB’nin yetkileri kısıtlıdır.
Ø 2010 Lizbon stratejisinin temel hedefi ekonomik
büyüme ve istihdamın arttırılmasıdır.
Ø 2020 stratejisinin öncelikleri, akıllı,
sürdürülebilir ve kapsayıcı bir ekonomik model oluşturulmasıdır.
Ø Bakanlar Konseyi tarafından kabul edilen sosyal
politikayla ilgili kabul edilen ilk eylem programı 1974 tarihlidir.
Ø Sosyal politikalar:
·
Toplumun tüm
kesimlerine yönelik sosyal politikalar
ü Bölgesel politika
ü Sosyal politika
ü Kültür politikası
ü Çevre politikası
ü Kamu sağlığının korunması
·
Toplumun sadece
belirli kesimlerine yönelik politikalar
ü İstihdam politikası
ü Eğitim, Mesleki Formasyon, Gençlik ve Spor
politikası
ü Tüketicinin korunması
Ø Çevre politikası kapsamında 1993’de kurulan Avrupa
Çevre Ajansı’na AB ülkeleri yanı sıra Türkiye, İsviçre, Norveç ve Lihtenştayn
üyedir.
Bölüm 7
Ø AET üyeleri arasında gümrük birliği 1 Temmuz 1968’de
tamamlanmıştır.
Ø Avrupa Toplulukları Adalet Divanı 1979 Cassis de
Dijon kararıyla üye devletler arasında karşılıklı tanıma ilkesi getirerek
malların serbest dolaşımında önemli rol oynamıştır.
Ø İçpazarın tamamlanması için ikinci önemli gelişme
1985 yılında hazırlanan Beyaz Kitap’tır.
Ø Hizmet konusunda diplomaların denklikleri sorunu
ancak 2006’da Bolkestein Direktifi
ile çözülebilmiştir.
Ø Kişilerin serbest dolaşımını ise 1985’te imzalanan
Schengen Anlaşmaları düzenlemiştir.
Ø 17-28 Şubat 1986 Avrupa Tek Senedine giden yol
·
Lüksemburg
zirvesi
·
Stuttgart
zirvesi (Avrupa Birliği Üzerine Resmi Deklarasyon kabul edildi)
·
Parlamento
tarafından Spinelli projesinin kabul edilmesi
·
Fortainebleau
zirvesi (ad hoc komite oluşturuldu-Dooge
Komitesi)
·
Dublin zirvesi
(komitenin devam etmesi kararlaştırıldı)
·
Milano zirvesi
(konferans toplanmasına karar verildi)
·
Lüksemburg
zirvesi (üye devletler arasında mutabakat sağlanmıştır)
Ø Schuman planıyla başlatılan ekonomik bütünleşme, Fouchet planıyla sağlanmaya çalışılan
siyasi iş birliği Avrupa Tek Senedinde yer almıştır.(İki konu tek senette
birleşti)
Ø Kurucu antlaşmalarda ilk genel revizyon getiren Avrupa
Tek Senedi kurumsal anlamda üç yenilik getirmiştir:
1)
Konsey
kararlarını oybirliği yerine nitelikli çoğunlukla alabilecektir.
2)
Avrupa
Parlamentosunun rolü arttırılmıştır.
3)
İlk derece
mahkemelerinin kurulmasının önü açılmıştır.
Ø Parasal birlik konusunda hazırlanan Delors Raporu
1989 Madrid Zirvesinde kabul edilmiştir.
Ø Siyasi birliğe giden çalışmalar ve I.-II.-III.
Davignon Raporları ile başlamış 1979 La Haye Zirvesi ile devam etmiştir.
Ø Avrupa Parlamentosu için ilk seçimler 7-10 Haziran
1979 tarihinde yapılmıştır.
Ø Avrupa Konseyi 1974 Paris zirvesinde kurulmuş, 2009
Lizbon Antlaşmasıyla kurumsal yapı içine alınmıştır.
Ø 1990 Paris Zirvesinde Yeni Avrupa Şartı kabul edilmiştir.
Ø 1 Kasım 1993 Maastricht Antlaşması AB yapılanmasını
üç sütun üzerine oturtmuştur:
1)
Avrupa Topluluğu
2)
Ortak Dış İşleri
ve Güvenlik Politikası
3)
Güvenlik ve
Adalette İşbirliği
Ø Avrupa bütünleşmesinin temel metinlerinde yapılan
değişikliklere Periyodik Revizyon Politikası denir.
Ø 1999 Amsterdam Antlaşması ile:
·
ODGP’ye ilaveten
Ortak Strateji belirlenmiştir.
·
Schengen
müktesebatı AB müktesebatına dahil edilmiştir.
·
Batı Avrupa
Birliği ODGP’ye dahil edilmiştir.
·
İstihdam
alanında yeni hükümler getirilmiştir.
·
Üçüncü sütun
tamamıyla Ceza Hukuk alanında işbirliğine münhasır kılınmıştır.
Ø 2003 Nice Antlaşması ile
·
Konseydeki oy
katsayıları yeniden belirlenmiştir.
·
Karar alma
sürecinde %62 lik nüfus kriteri getirilmiştir.
·
Her üye
devletten sadece bir kişinin komisyonda yer alması kararlaştırılmıştır.
·
Parlamentodaki
üye sayısı 700’den 732’ye çıkarılmıştır.
Ø 2004 Anayasal Antlaşma Fransa ve Hollanda’da yapılan
referandumda kabul edilmemesi nedeniyle yürürlüğe girememiştir.
Ø Hâlihazırda AB’de yürürlükte olan antlaşma 2009
Lizbon Antlaşmasıdır. Bu antlaşma Avrupa Birliği Antlaşması ve Avrupa
Birliğinin İşleyişine Dair Antlaşma olmak üzere iki antlaşmadan oluşmaktadır.
Ø Lizbon Antlaşması ile
·
AT Antlaşması
kaldırılmış, yerine ABİDA ikame edilmiştir ve topluluk ifadesi birlik olarak değiştirilmiştir.
·
Maastricht
Antlaşmasındaki 3 sütun kaldırılmış, II. sütun ABA ’da; III. sütun ABİDA’ da
yer almıştır.
Bölüm 8
Ø Avrupa bütünleşmesi için kurucu antlaşmalar:
·
Avrupa Kömür ve
Çelik Topluluğu Antlaşması (1952)(Hükümleri bitti.)
·
Avrupa Ekonomik
Topluluğu Antlaşması (1958)
·
Avrupa Atom
Enerjisi Topluluğu (1958)
·
Avrupa Birliği
Antlaşması (1993)
Ø Lizbon Antlaşmasının getirdiği yenilikler:
·
AB’ye tüzel
kişilik kazandırması
·
Yetki kataloğu
oluşturması
·
Kurumlar reforma
tabii tutulmuştur
·
AB daha
demokratik bir yapıya kavuşturulmuştur.
·
AB vatandaşları açısından
insan haklarının korunmasında mesafe alınmıştır.
Ø Lizbon antlaşması ile AB dönem başkanlığı uygulaması
devam ederken, zirve başkanlığı değişikliğe uğramıştır. Zirve 2,5 yıllığına
kendi başkanını seçecektir.
Ø Lizbon antlaşması İrlanda da ilk seferinde
referandumda reddedilmiştir.Sonra kabul edilmiştir.
Ø Lizbon antlaşması ile Maastricht antlaşmasında
oluşturulan sütunlu yapı kaldırılmıştır.
Ø Lizbon Antlaşmasının hedefleri:
·
Birlik
vatandaşlarına özgürlük, güvenlik ve adalet alanı sunar.
·
Birlik bir iç pazar
kurar ve sürdürülebilir kalkınma için çalışır.
·
Birlik ekonomik
ve parasal birlik kurar.
·
Dış dünya ile
ilişkilerinde değerlerini ve çıkarlarını savunur.
Ø Lizbon antlaşması ile birlik yetkilerinin
kullanılması katmanlı yetki ve orantılılık ilkelerine tabidir.
Ø Birliğin münhasır yetkileri:
·
Gümrük birliği
·
Rekabet
kurallarının oluşturulması
·
Para politikası
·
Biyolojik deniz
kaynaklarının koruma altına alınması
·
Ortak ticaret
politikası
Ø AB ile üye devletlerin paylaştığı yetkiler
·
İç pazar
·
Sosyal politika
·
Ekonomik, sosyal
ve yersel uyum
·
Tarım ve
balıkçılık
·
Çevre
·
Tüketicinin
korunması
·
Taşımacılık
·
Trans Avrupa
ağları
·
Özgürlük,
güvenlik ve adalet alanı
Ø AB’nin destekleyici yetkileri ise
·
İnsan sağlığının
korunması ve iyileştirilmesi
·
Sanayi
·
Kültür
·
Turizm
·
Eğitim, mesleki
eğitim, gençlik ve spor
·
Sivil savunma
·
İdari işbirliği
Ø Ekonomi ve istihdam politikaları ile ortak dış
politika ve güvenlik politikası için herhangi bir ana yetki kategorisi
belirlenmemiştir.
Ø Lizbon antlaşması ile Avrupa Parlamentosu
·
Olağan yasama usulü
ile 40 a yakın yasama işlemi yapabilecektir.
·
Komisyon başkanı
parlamento seçim sonuçlarına göre seçilecektir.
·
Bütçenin bütün
kalemleri Konsey ile birlikte karara bağlanacaktır.
·
Antlaşmalara
değişiklik önerisi getirebilecektir.
Ø Lizbon antlaşması ile AB Zirvesi ilk defa AB
kurumları arasında sayılmıştır.İlk zirve başkanı Belçika eski başbakanı Herman
von Rompuy’dur.
Ø Lizbon antlaşması Konsey için yeni bir başkanlık ve
yeni bir oylama sistemi getirmiştir.
Ø Lizbon antlaşmasına göre vatandaş girişimi için üye
devletlerin en az ¼’ ü ile 1 milyon birlik vatandaşının başvurumu gerekir.
Girişim Komisyonun yetkisinde kalan konularla ilgili olması gerekir.Son olarak
başvuru komisyona yapılır.
Ø Lizbon antlaşması ile AB Temel Haklar Şartı anayasaya girmiş, ayrıca AİHM sözleşmesine
katılıma karar verilmiştir.
Ø Lizbon antlaşması ile ilk defa Yüksek Temsilciye
yardım amacıyla Avrupa Dış Eylem Servisi oluşturulmuştur.